Pozwolenia na budowę

Dane statystyczne za 2002 r. potwierdzają występującą od paru lat tendencję spadku liczby wydawanych pozwoleń na budowę. Po dynamicznym wzroście w latach 1995 - 1997 w kolejnych latach następował stały regres wyraźny w 2000 roku. Wprawdzie w 2001 roku zwłaszcza w drugiej jego połowie wystąpił niewielki wzrost liczby pozwoleń na budowę (około 3 7%) ale już w roku 2002 spadek wyniósł prawie 22 % w porównaniu do roku ubiegłego.

Tendencja spadkowa wydanych decyzji administracyjnych o pozwoleniu na budowę odnosi się także do liczby innych obiektów budowlanych wymagających wydania pozwolenia. W roku 2002 wydano ogółem 192 460 pozwoleń na 204 079 obiektów budowlanych (o 19 % mniej obiektów niż w roku 2001) a w 2001 roku liczby te wynosiły odpowiednio - 246 331 pozwoleń i 252 138 obiektów .

Niekorzystne zmiany ilościowe w strukturze budownictwa nastąpiły zwłaszcza w obszarze budownictwa mieszkaniowego stanowiącego w latach ubiegłych ok. 40 % wszystkich pozwoleń na budowę.

Spadki liczby wydanych pozwoleń na budowę w porównaniu do 2001 roku obejmują wszystkie kategorie budynków mieszkalnych. Najwięcej przeszło o połowę zmalała liczba pozwoleń na budynki jednorodzinne. Zmalała również liczba pozwoleń na budynki gospodarczo - inwentarskie (o 5 2 % mniej niż w roku 2001) oraz na budowle wodne (o 7 4 % ). Spadki liczby pozwoleń w wymienionych wyżej kategoriach budynków przedstawiają się następująco :

budynki jednorodzinne spadek o 52 6 %

budynki wielorodzinne spadek o 20 %

budynki zamieszkania zbiorowego spadek o 7 3 %

budowle wodne spadek o 7 4 %

budynki gospodarczo - inwentarskie spadek o 5 2 %.

Liczba pozwoleń na budowę wzrosła i to nieznacznie jedynie w trzech kategoriach obiektów budowlanych:

budynki użyteczności publicznej wzrost o 0 3 %

obiekty przemysłowe i magazynowe wzrost o 4 3 %

obiekty infrastruktury transportu wzrost o 9 1 %.

Spadek ilości wydanych pozwoleń na budowę w odniesieniu do analogicznego okresu roku ubiegłego wystąpił we wszystkich województwach na terenie kraju:

największe spadki odnotowano w województwach:

opolskim - o 41 % mazowieckim - o 36 8 % lubuskim - o 30 3 % małopolskim - o 30 % lubelskim - o 26 5 % podkarpackim - o 25 2 % dolnośląskim - o 22 % świętokrzyskim - o 21 8 % oraz śląskim - o 19 5 %

najmniej zmalała ilość pozwoleń w województwach: podlaskim - o 0 7 % wielkopolskim - o 6 % i po morskim - o 8 2 %

w pozostałych województwach spadki są kilkunastoprocentowe.

W proporcji do liczby ludności zamieszkującej dane województwo - przy średniej krajowej wynoszącej 5 pozwoleń na 1 tysiąc mieszkańców (w roku 2001 średnia ta wynosiła 6 4 pozwolenia) - tylko w sześciu województwach wskaźnik ten jest wyższy. Są to województwa: wielkopolskie (8 1) kujawsko - pomorskie (6 4) łódzkie (6 0) mazowieckie i podkarpackie (po 5 6) oraz podlaskie (5 4).

Najniższe wskaźniki są w województwach: śląskim (3 6) dolnośląskim (3 3) oraz opolskim (2 4) - jest to jednocześnie województwo w którym nastąpił największy spadek ilości wydanych pozwoleń na budowę.

Obiekty budowlane oddane do użytkowania

Informacje o ilości wydawanych pozwoleń na użytkowanie obiektów budowlanych pozwalają na określenie realnego przyrostu bądź zmniejszenia nowych zasobów budowlanych skali realizowanych robót i pośrednio długości trwania procesu budowlanego.

Cykl inwestycyjny od wydania pozwolenia na budowę do zasiedlenia - tj. zgłoszenia zamiaru przystąpienia do użytkowania obiektu lub uzyskania pozwolenia na jego użytkowanie trwa przeciętnie od 1 5 roku do 3 lat. Zatem ilość obiektów budowlanych oddanych do użytkowania jest funkcją między innymi ilości pozwoleń na budowę wydawanych w latach poprzednich.

Zmiany ilościowe w strukturze oddawanych obiektów według ich kategorii dają również możliwość oceny zmian w zasobach mieszkaniowych na przestrzeni lat w poszczególnych regionach kraju. Podział na obiekty oddawane do użytkowania na podstawie zawiadomienia lub decyzji o pozwoleniu na użytkowanie obrazuje poprawność przebiegu procesu budowlanego a także skalę stosowania określonych w prawie budowlanym wymaganych procedur związanych z przekazywaniem obiektów budowlanych do użytkowania.

W latach ubiegłych począwszy od roku 1995 pomimo nieznacznych różnic ilość obiektów przekazanych do użytkowania generalnie wzrastała aż do roku2002. Jedynie niewielki spadek odnotowano w roku 1998 - o 1 7 % oraz w roku 1999 - o 5 8 %.

W 2002 roku w porównaniu do roku poprzedniego ilość obiektów przekazywanych do użytkowania wzrosła aż o 20 % tj. z 94 230 w roku ubiegłym do 113 512 w roku bieżącym.

Na tak znaczący wzrost złożyło się szereg czynników. W budownictwie indywidualnym w tym jednorodzinnym stanowiącym prawie połowę wszystkich oddawanych do użytku obiektów budowlanych część inwestorów zgłosiła wcześniej zasiedlone budynki nierejestrowane uprzednio w celu wydłużenia okresu korzysta nia z ulgi podatkowej. Inni obawiali się zmian wprowadzanych nowelizacją Prawa budowlanego to znaczy bardziej rygorystycznych kontroli zgodności wybudowanego obiektu z projektem zatwierdzonym w wydanym pozwoleniu na budowę oraz mającego pojawić się obowi ązku nakładanego na inwestora poddania się odpłatnej kontroli. Do ujawniania stanu faktycznego przyczyniło się również sprawniejsze działanie służb nadzoru budowlanego i administracji architektoniczno - budowlanej.

Uzyskany efekt statystyczny w postaci znaczącego przyrostu obiektów oddawanych do użytkowania nie oznacza jednak zwiększenia zasobów budowlanych.

Zmiany w strukturze obiektów oddawanych do użytkowania według ich kategorii pogłębiają tendencje występujące w latach poprzednich. Zdecydowa nie najwięcej przekazywanych jest do użytkowania budynków jednorodzinnych które stanowią w roku 2002 47 % wszystkich obiektów. Jest to podstawowa kategoria w której wystąpił w porównaniu do 2001 roku wzrost aż o 32 3 %. Stan ten ma bezpośredni wpływ na obecnie odnotowany wzrost w ogólnej liczbie wszystkich obiektów oddanych do użytkowania. W innych kategoriach budynków mieszkalnych nastąpił spadek obiektów oddanych do użytku - ilość budynków zamieszkania zbiorowego zmniejszyła się o 31 2 % a budynków wielorodzinnych o 3 8 %.

Ilość budynków użyteczności publicznej oraz budynków przemysłowych i magazynowych utrzymuje się na zbliżonym poziomie jak w roku ubiegłym.

W pozostałych kategoriach obiektów oddanych do użytkowania w porównaniu do roku 2001 nastąpił :

budowle wodne spadek o 31 3 %

budynki gospodarczo - inwentarskie wzrost o 18 6 %

obiekty infrastruktury transportu wzrost o 41 6 %.

We wszystkich województwach (poza lubuskim) wzrosła liczba obiektów oddanych do użytkowania. Największy wzrost w porównaniu do roku 2001 nastąpił w województwach: lubelskim - o 53 7 % śląskim - o 27 % podkarpackim - o 25 6 % pomorskim - o 25 5% kujawsko-pomorskim - o 24 5 % małopolskim - o 23 1 % oraz łódzkim - o 22 6 %.

Średnio w kraju oddawanych jest do użytku 3 obiekty na 1 tysiąc mieszkańców. Taką średnią mają trzy województwa: małopolskie mazowieckie i podkarpackie.

W pięciu województwach średnia ta jest wyższa a mianowicie w : wielkopolskim (3 6) lubuskim i kujawsko-pomorskim (3 4) oraz łódzkim i zachodniopomorskim (po 3 2).

Rozbiórki obiektów budowlanych

Badania rozbiórek obiektów budowlanych obejmują decyzje : nakazujące rozbiórkę obiektów wszczęte postępowania egzekucyjne oraz wykonane rozbiórki.

Badania te :

dostarczają informacji o liczbie rozbiórek i ich strukturze w podziale na budynki mieszkalne i inne obiekty budowlane

pozwalają na analizę stopnia przestrzegania w praktyce przepisów prawa budowlanego a zwłaszcza skuteczności regulacji określonej w art.48 ustawy Prawo budowlane dotyczącej tzw. samowoli budowlanej

są podstawą oceny działania obowiązującej ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tu: dane o rozbiórkach wykonanych z podziałem na rozbiórki wykonane przez zobowiązanego oraz w drodze wykonania zastępczego)

stanowią jedno z kryteriów oceny stanu zasobów budowlanych w kraju z uwzględnieniem zasobów mieszkaniowych (tu: dane dotyczące nakazów rozbiórek orzeczonych na podstawie przepisów z rozdziału 6 Prawa budowlanego tzn. ze względu na niewłaściwy stan techniczny budynków).

Decyzje nakazujące rozbiórkę wykazane zostały według określonych przypadków naruszenia przepisów prawa budowlanego. Dotyczy to budowy bez pozwolenia budowy prowadzonej niezgodnie z warunkami pozwolenia na budowę oraz niewłaściwego utrzymania obiektów budowlanych.

Dane statystyczne dotyczące rozbiórek tzn. ilości wydanych decyzji nakazujących rozbiórkę wszczętych postępowań egzekucyjnych oraz rozbiórek wykonanych pokazują tendencje wzrostu od 1999 roku. Było to rezultatem restrukturyzacji oraz poprawy skuteczności działania służb nadzoru budowlanego funkcjonujących od 1 stycznia 1999 r. w wyodrębnionych organizacyjnie strukturach administracji publicznej tj. w wojewódzkich i powiatowych Inspektoratach Nadzoru Budowlanego utworzonych w każdym z województw i powiatów.

Wprowadzone zmiany w funkcjonowaniu nadzoru budowlanego wpłynęły korzystnie między innymi na wykrywalność przypadków samowoli budowlanych.

Nakazy rozbiórki i wszczęte postępowania egzekucyjne

W 2002 roku ogólna ilość wydanych nakazów rozbiórki spadła o 12 2 % w porównaniu do roku ubiegłego. Zmniejszyły się ilości nakazów wydanych z poszczególnych tytułów określonych prawem budowlanym:

samowoli budowlanej tj. budowy bez pozwolenia - wydano o 6 1 % mniej nakazów

budowy niezgodnej z warunkami pozwolenia na budowę - ilość nakazów zmniejszyła się o 13 5 %

nieprawidłowego utrzymania obiektów -.spadek o 20 7 %.

Wzajemne proporcje nakazów wydanych z określonych tytułów w porównaniu do 2001 roku nie zmieniły się w istotny sposób:

z tytułu samowoli budowlanej wydano 56 % wszystkich nakazów

budowa niezgodna z warunkami pozwolenia na budowę - 24 % wszystkich nakazów

z tytułu nieprawidłowego utrzymania obiektów wydano 20 % wszystkich nakazów. Zauważyć należy że dane te w odniesieniu do wszystkich nakazów nabierają szczególnego znaczenia bowiem mogą świadczyć o pogarszającym się stanie technicznym istniejących obiektów budowlanych.

Województwa w których wydawanych jest najwięcej nakazów rozbiórki to : śląskie mazowieckie wielkopolskie i pomorskie (podobny wynik wykazały badania ubiegłoroczne). Najmniej nakazów wydaje się w województwach: opolskim lubuskim warmińsko-mazurskim zachodniopomorskim i łódzkim.

Największy bo prawie dwukrotny spadek nakazów rozbiórki miał miejsce w województwach: lubuskim opolskim i lubelskim. Informacje zbierane w badaniach prowadzonych przez GUNB nie pozwalają jednak na określenie przyczyn takiego stanu.

W porównaniu do roku 2001 spadła również chociaż nie tak znacznie jak nakazy rozbiórki ilość wszczętych postępowań egzekucyjnych - w 2002 roku było ich o 7 6 % mniej.

Ilości postępowań egzekucyjnych - wg tytułu ich rozpoczęcia - potwierdzają tendencje występujące przy nakazach rozbiórki. W dalszym ciągu najwięcej jest postępowań z powodu samowoli budowlanej ale zwiększa się zauważalnie procentowy udział postępowań egzekucyjnych z tytułu niewłaściwego utrzymania obiektu tj. na podstawie art. 66 i 67 Prawa budowlanego.

Rozbiórki wykonane

Ilość rozbiórek wykonanych w 2002 roku zwiększyła się o 6 6 % w stosunku do roku poprzedniego.

Podobnie jak w roku 2001 największy jest procent rozbiórek wykonanych z powodu samowoli budowlanej tj. budowy bez pozwolenia. Z tego tytułu w roku 2002 wykonano 2906 rozbiórek co stanowi 68 % wszystkich wykonanych rozbiórek ( w roku 2001 było ich 70 %). Zwiększa się natomiast procent rozbiórek wykonanych z tytułu nieprawidłowego utrzymania obiektów budowlanych. W roku 2002 wykonano z tego tytułu 21 % wszystkich rozbiórek (w roku poprzednim 19 %).

Tendencja ta jest szczególnie wyraźna w rozbiórkach budynków mieszkalnych. Nieprawidłowe utrzymanie obiektu - jego zły stan techniczny - jest przyczyną 53 % wszystkich wykonanych rozbiórek prawie dwukrotnie więcej niż w roku 2001 w którym z tego tytułu wykonano 27 % rozbiórek.

W rozbiórkach wykonanych znikomy procent stanowią wykonania zastępcze. Podobnie jak w roku ubiegłym stanowią one zaledwie promil wszystkich rozbiórek. Fakt ten skłania do przypomnienia zapisu w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji na podstawie którego ustalana jest jednorazowa wysoka grzywna przymuszająca do wykonania rozbiórki.

Reasumpcja

Wyniki badań ruchu budowlanego w 2002 r. pozwalają na następujące stwierdzenia :

• w budownictwie utrzymuje się regres ilość pozwoleń na budowę osiągnęła najniższy poziom od roku 1995 przyczyny wzrostu ilości obiektów oddawanych do użytkowania zwłaszcza w kategorii budynków mieszkalnych są raczej natury formalnej ekonomicznej oraz psychologicznej i nie uprawniają do wnioskowania o poprawie koniunktury w tym obszarze budownictwa
• istniejąca substancja mieszkaniowa ulega postępującej degradacji wzrasta ilość obiektów w złym stanie technicznym o czym świadczy zwiększający się procent rozbiórek wykonanych z tytułu nieprawidłowego utrzymania obiektu budowlanego
• inwestorzy a także inni uczestnicy procesu budowlanego wykazują się większą znajomością przepisów prawa budowlanego i w większym stopniu postępują zgodnie z jego regulacjami. Wskazuje na to fakt tendencji spadkowej w obszarze wydawania nakazów mających na celu przywrócenie właściwego porządku prawnego.

źródło: GUNB