Krótki wykład o klejeniu

Zaprawy klejące do okładzin ceramicznych zwane popularnie klejami sprzedawane są w postaci suchych mieszanek z których - poprzez zmieszanie z odpowiednią ilością wody - tworzy się masę klejącą. Zaprawy klejące wiążą dwuetapowo. Głównym spoiwem jest w nich cement ale najpierw zaczyna wiązać żywica. Jest ona odpowiedzialna za parametry przyczepności elastyczności i wodoodporności. Następnie zaczyna wiązać cement który nadaje połączeniu odpowiednią wytrzymałość.

Przygotowanie podłoża

Zasadnicze znaczenie dla trwałości przyklejanej okładziny ma poprawna ocena nośności podłoża. Przed przystąpieniem do klejenia musimy pozbyć się wszystkich elementów i warstw mogących osłabić przyczepność zaprawy klejowej. W szczególności są to kurz brud wapno tłuszcze oleje wosk resztki starych farb. Wszystkie "głuche" fragmenty podłoża należy skuć. Jeżeli zaniedbamy ten etap prac to może się okazać że po niedługim czasie płytki odejdą nam wraz z klejem oraz tymi właśnie niepożądanymi starymi warstwami. Poza tym musimy dobrać zaprawę do charakteru podłoża. Inny klej zastosujemy na zwykłym tynku cementowo wapiennym inny na podkładzie z ogrzewaniem podłogowym a jeszcze inny na płycie gipsowo-kartonowej.

Wyrównywanie podłoża

W związku z narzucaną przez producentów grubością warstwy klejacej powinniśmy wyrównać podłoże do takiego stopnia by zmieścić się z klejem w narzuconych granicach. Z reguły materiały do wyrównywania są tańsze od zapraw klejowych a więc takie działanie ma również podłoże ekonomiczne. Jednak przede wszystkim chodzi o to że przekroczenie wartości wskazanej przez producenta powoduje inny rozkład naprężeń w zastosowanym układzie co może doprowadzić do pękania a nawet odpadania płytek.

Gruntowanie podłoża

Przed nałożeniem kleju na podłoże powinno się je odpowiednio zagruntować stosując emulsje gruntujące (np. Atlas Uni Grunt). Ich zadaniem jest zwiększenie przyczepności kleju oraz regulacja chłonności podłoża. Zbyt chłonna powierzchnia intensywnie "wypija" wodę z nakładanej zaprawy powodując zachwianie procesu wiązania.

Rozplanowanie ułożenia płytek

Ważne jest aby przed przyklejaniem płytek rozplanować "na sucho" ich ułożenie. Ograniczymy w ten sposób straty materiału wynikające z docinania płytek pamiętając oczywiście o zachowaniu efektu wizualnego (np. w postaci symetrii). Najlepiej rozrysować każdą płaszczyznę oddzielnie pamiętając o dodaniu grubości spoiny.

Przygotowanie zaprawy

Producent dokładnie określa ilość wody do której należy dodać suchej mieszanki. Jest to wielkość zoptymalizowana gwarantująca uzyskanie oczekiwanej przyczepności i wytrzymałości przy zachowaniu dobrych parametrów roboczych Nie należy samemu ulepszać konsystencji gdyż zyskując na przykład na rozpływalności kleju na podkładzie podłogowym tracimy na jakości połączenia. Nie należy również do zapraw klejących dodawać cementu (w celu ich wzmocnienia) ani piachu (w celu ich potanienia). Suche mieszanki są gotowe do użycia i modyfikując je we własnym zakresie na pewno pogorszymy ich jakość. Zaprawę zawsze wsypujemy do wody i mieszajmy do uzyskania jednolitej konsystencji bez grudek. Jeżeli producent zaleca powtórne przemieszanie kleju po około 5 minutach to zróbmy to koniecznie.

Czas przydatności do użycia

Zaprawa po wymieszaniu z wodą ma ograniczony czas gotowości do pracy. Z reguły są to 3-4 godziny i w takim czasie klej należy wykorzystać. Im dłużej klej znajduje się w wiadrze tym gorsze są jego parametry robocze i wytrzymałościowe a po przekroczeniu tego czasu nie nadaje się on do zastosowania. Często popełnianym błędem jest zdejmowanie świeżo nałożonego kleju ze ściany i wrzucanie go z powrotem do wiadra. Proces wiązania rozpoczyna się praktycznie od razu po nałożeniu kleju na podłoże dlatego próby ponownego jego wykorzystania są niemożliwe bez uszczerbku na jakości. Ponadto zaprawy klejowe są tiksotropowe czyli zmieniają swe właściwości robocze w zależności od etapu stosowania. Inaczej zachowują się na kielni a inaczej po nałożeniu pacą na podłoże. Rozpoczęcie procesu wiązania uniemożliwia powrót do stanu poprzedniego.

Nakładanie kleju

Są dwie metody nakładania. Pierwsza to ta w której klej nakładamy pacą zębatą na podłoże. Metodę tę stosujemy przede wszystkim w prostych pracach wewnątrz pomieszczeń. Grubość zębów pacy powinniśmy dobrać odpowiednio do wielkości płytek oraz przewidywanej grubości warstwy sklejania. W przypadku prowadzenia prac na zewnątrz powinniśmy zastosować metodę kombinowaną czyli oprócz nałożenia kleju na podłoże powinniśmy pokryć nim także płytkę. Czynimy tak dlatego by w warstwie sklejenia nie tworzyły się wolne przestrzenie w których może gromadzić się woda. W zimie będzie ona zamarzać i rozsadzać układ od środka. Na powierzchniach poziomych możemy stosować kleje upłynnione które po dociśnięciu doń płytki rozpływają się pod nią wypełniając wszystkie wolne przestrzenie powstałe po zębach pacy. Takiego kleju należy też używać do przyklejania płytek o dużym formacie i silnie profilowanej powierzchni spodu. Po rozprowadzeniu kleju i przyklejeniu płytki w każdym przypadku ważne jest aby ją docisnąć. Samo położenie płytki na rozprowadzonej zaprawie nie zapewni powstania wystarczającej powierzchni połączenia między nimi. Nie należy przyklejać płytek na tzw. placki. Nie zapewnimy w ten sposób prawidłowego połączenia płytki z podłożem a ponadto w narożach płytki pozostaną puste miejsca które mogą powodować wyszczerbienie jej podczas użytkowania.

Czas otwarty pracy

Jest to czas zachowania przez zaprawę właściwości klejących od momentu nałożenia jej na ścianę. Z reguły musi wynosić on dwadzieścia minut ale bywają od tego odstępstwa. Innymi słowy należy nałożyć tyle kleju aby przykleić płytki nie przekraczając tego czasu. Jego długość jest zależna m.in. od temperatury i wilgotności panującej wokół oraz od stopnia chłonności podłoża. Aby sprawdzić czy możliwe jest jeszcze przyklejanie płytek zaleca się wykonać test polegający na przyciśnięciu palców do nałożonego kleju. Jeżeli klej pozostaje na palcach można przyklejać płytki a jeżeli nie wówczsa należy go usunąć z podłoża wyrzucić i nałożyć nową warstwę.

Czas korygowania płytki

W tym czasie można nieznacznie zmieniać położenie płytek (poziomować i przesuwać). Gdy czas ten minie nie należy zmieniać położenia przyklejonego elementu a jeżeli jest taka konieczność to należy go przykleić od początku.

Użytkowanie okładziny

Należy być cierpliwym i nie użytkować świeżo wykonanej okładziny przed upływem 24 godzin. To orientacyjny czas dla wstępnego związania kleju. Pełną wytrzymałość użytkową zaprawa osiąga po około 3 dniach. Jeśli potrzebujemy przyspieszyć proces budowlany to należy stosować zaprawy szybkowiążące.

Ogrzewanie podłogowe

Ze względu na duże wahania temperatury do przyklejania okładzin na podkładach wykonanych w systemach ogrzewania podłogowego należy stosować zaprawy elastyczne (np. Atlas Cal N).

Prace na zewnątrz

Na zewnątrz należy używać tylko zapraw mrozoodpornych. W przypadku przyklejania płytek na dużych powierzchniach należy stosować zaprawy elastyczne zdolne przenosić odkształcenia spowodowane dużymi dobowymi i rocznymi wahaniami temperatury (np. Atlas Plus). Ponadto okładzina taka powinna być dylatowana zgodnie z dylatacjami podkładu.

Podłoża krytyczne

Na trudnych podłożach należy stosować zaprawy o podwyższonej przyczepności lub zaprawy specjalistyczne. Przed wykonaniem całej okładziny należy w kilku miejscach przykleić pojedyncze płytki i dokonać ich zerwania po kilku dniach. Taka próba da nam odpowiedź co do trafności zastosowania zaprawy lub technologii klejenia. W przypadku przyklejania elementów o dużej nasiąkliwości - m.in. marmury - należy stosować zaprawy oparte na białym cemencie (np. Atlas Karo) aby uniknąć przebarwień przyklejanych elementów.

Piotr Idzikowski Grupa ATLAS