Dlaczego dom musi posiadać system wentylacyjny?

Nowoczesne budownictwo to stosowanie doskonałych, wytrzymałych i szczelnych materiałów budowlanych, ale także nowoczesnych technologii izolacyjnych zapobiegających nie tylko ucieczce ciepła na zewnątrz, ale także blokujących jakąkolwiek wymianę powietrza pomiędzy wnętrzem budynku a powietrzem na zewnątrz. Dzięki maksymalnie uszczelnionym oknom i doskonałej izolacji budynków udaje się zmniejszać koszty eksploatacyjne związane z ogrzewaniem budynków do wielkości często wręcz śladowych. Uszczelniając maksymalnie dom i myśląc jedynie o obniżeniu kosztów ogrzewania, pomijając przy tym kwestię dopływu świeżego powietrza, narażamy się na szereg niebezpieczeństw pojawiających się wszędzie tam, gdzie funkcjonowanie wentylacji przestaje być skuteczne. Poniżej krótkie zestawienie zagrożeń wynikających z zaniedbania tak zdawałoby się banalnego problemu jakim jest przewidzenie skutecznego sposobu wentylacji w domu:

SBS - Sick Building Syndrome - Syndrom Chorego Budynku - to zespół objawów takich jak zmęczenie, nudności, powtarzające się bóle i zawroty głowy, zaburzenia pamięci i koncentracji, zaburzenia w oddychaniu, podrażnienie błon śluzowych gardła, nosa i krtani, w skrajnych przypadkach nawet omdlenia pojawiające się u osób przebywających w pomieszczeniach, w których panują szkodliwe warunki środowiskowe, w szczególności pomieszczeniach w źle wentylowanych. Często objawy te podobne są do objawów astmy lub przeziębienia, znikają jednak szybko po uzyskaniu dostępu do świeżego powietrza lub po opuszczeniu zbyt szczelnego budynku. SBS jest reakcją organizmu na złą wentylację i wynikającego z niej nadmiaru nagromadzonych w powietrzu takich czynników jak zanieczyszczenia pyłowe, chemiczne i biologiczne, tlenek węgla, dwutlenek węgla, nadmiar pary wodnej oraz na niedomiar tlenu. Pewne znaczenie na powstawanie objawów SBS u ludzi mają także takie czynniki jak jonizacja powietrza czy promieniowanie elektromagnetyczne. Jak podaje dr. inż. Anna Lis w Polsce około 30% nowo wznoszonych oraz modernizowanych budynków jest dotkniętych tym problemem. Badania przeprowadzone w budynkach poddanych dociepleniu oraz uszczelnieniu stolarki wykazały wzrost symptomów SBS u użytkowników tych budynków: na ból głowy skarżyło się 62,8% badanych, złą jakość powietrza pomieszczeniach wskazywało 98,6% badanych respondentów! (Lis, 2005)

ZADUCH - to zespół czynników panujących w pomieszczeniu takich jak brak tlenu, nadmiar wilgoci, nadmiar dwutlenku węgla oraz zwiększony poziom zanieczyszczeń pyłowych. Mimo braku bezpośredniego wpływu na organizm ludzki, zaduch powoduje uczucie znacznego dyskomfortu w trakcie przebywania w źle wentylowanym pomieszczeniu. Jest on po prostu efektem znacznego obniżenia komfortu klimatycznego w pomieszczeniu. W przypadku dłuższego przebywania w nim prowadzi w prostej linii do powstania objawów SBS.

WILGOĆ - W domu pozbawionym skutecznej wentylacji zamieszkałym przez cztery osoby z powietrza może wykroplić się nawet ponad 10 litrów wody w ciągu doby! O ile jest ona doskonale widoczna np. na "pocących się" szybach, o tyle jej wykroplenie się na elementach konstrukcyjnych budynku czy na powierzchniach ścian, szczególnie za meblami lub w miejscach trudno dostępnych może być niewidoczne nawet przez dłuższy czas. Przykrą niespodziankę odkrywa się dopiero po odsunięciu mebli, w momencie stwierdzenia uszkodzenia przez wilgoć konstrukcji budynku lub gdy dziwny zapach przypominający stęchliznę stanie się nie do zniesienia …

GRZYBY i PLEŚNIE - Są nieodłącznym efektem zawilgocenia ścian budynku wodą wykraplającą się z przesyconego nią, zastałego domowego powietrza. O ile często ich obecność jest nawet przez dłuższy czas niezauważana, o tyle gdy już stwierdzimy zagrzybienie ścian na ich szybki i stosunkowo niedrogi ratunek jest już za późno. W skrajnych przypadkach zagrzybiony dom wymaga kosztownego wysuszenia, wymiany tynków a często również całych fragmentów murów. Warto również zauważyć, że zarodniki pleśni i grzybów mogą powodować silne reakcje alergiczne, szczególnie w słabo wentylowanych pomieszczeniach, gdzie ich stężenie w powietrzu może osiągać bardzo pokaźne rozmiary.

Nic nie osłodzi goryczy remontu zagrzybionych ścian w pół roku po zakończeniu budowy…

DWUTLENEK WĘGLA (CO2) - Jego nadmiar powoduje znaczne obniżenie komfortu klimatycznego pomieszczeń. Jest on naturalnym produktem oddychania ludzi i zwierząt, więc jego obecność w powietrzu jest rzeczą normalną. Jednak jego nadmierna ilość może spowodować wyraźny dyskomfort, a skrajnych przypadkach nawet omdlenie. Jako gaz cięższy od powietrza zbiera się w źle wentylowanych pomieszczeniach położonych najniżej, ścieląc się przy podłodze. Dlatego jest bardzo niebezpieczny, szczególnie jeśli w domu mieszkają małe dzieci.

TLENEK WĘGLA (CO) - powstaje najczęściej w wyniku pracy domowych urządzeń grzewczych (piece, kominki, kuchenki gazowe itp.). Jako bezwonny i niewidoczny gaz o silnie duszącym działaniu jest szczególnie niebezpieczny w źle wentylowanych pomieszczeniach. Jego nadmiar może spowodować uczucie duszności, zawroty głowy, znaczne opóźnienie reakcji organizmu na bodźce zewnętrzne, a następnie omdlenie i w bardzo krótkim czasie śmierć.

TLENKI AZOTU - Uważa się, że tlenki azotu mają duży wpływ na osłabienie zdolności samooczyszczania się dróg oddechowych, ponadto mają wpływ na osłabienie odporności organizmu na choroby zakaźne. W pomieszczeniach źle wentylowanych ilość tlenków azotu wzrasta w wyniku palenia wewnątrz papierosów oraz w wyniku pracy gazowych urządzeń grzewczych. W atmosferze ich ilość największa jest w pobliżu korzystających z różnych paliw zakładów przemysłowych oraz elektrociepłowni.

FORMALDEHYD - to składnik wielu przedmiotów znajdujących się w otoczeniu człowieka - począwszy od mebli i materiałów wyposażenia wnętrz, aż do materiałów budowlanych, z jakich wykonany jest każdy budynek. Niewielkie ilości formaldehydu znajdują się również w dymie papierosowym oraz innych produktach spalania. Jego nadmiar w powietrzu wewnątrz pomieszczenia może powodować pieczenie i łzawienie oczu. W większym stężeniu formaldehyd jest związkiem bardzo niebezpiecznym - może powodować choroby płuc, a skrajnych wypadkach zatrucie i śmierć.

RADON - radioaktywny, bezwonny gaz. W przyrodzie występuje w niewielkich ilościach najczęściej w skałach, glebie i wodach gruntowych. W przypadku braku wentylacji jego stężenie w powietrzu wewnątrz pomieszczeń może wzrastać w wyniku przenikania jego cząsteczek z gleby do ścian budynku a następnie do powietrza wewnątrz. Przenikanie to znacznie zwiększa się, jeśli w pomieszczeniach następuje silne wykraplanie wody. Szczególnie wysokie stężenie - nawet kilkadziesiąt razy więcej niż w innych pomieszczeniach - radon może osiągnąć w źle wentylowanych łazienkach. W Polsce największe stężenia radonu występują w paśmie Sudetów oraz na Śląsku. Gaz ten ma wpływ na zwiększenie ryzyka zachorowania na raka płuc.

PAPIEROSY - dym z papierosów to najczęściej spotykane i najbardziej zauważalne zanieczyszczenie powietrza wewnątrz budynków. Większość jego składników ma działanie szkodliwe dla zdrowia, powodując przeróżne dolegliwości - od nieżytów dróg oddechowych aż do raka płuc. Brak skutecznej wentylacji zapewnia przebywającym w pomieszczeniach dłuższy okres "wędzenia się" w toksynach pochodzących z dymu papierosowego oraz naraża na zwiększenie ryzyka powstania dolegliwości przez nie wywoływanych.

KURZ I PYŁ - w skrajnych wypadkach zanieczyszczenia powietrze wewnątrz powietrza zaczyna być "widoczne" - któż nie zna widoku drobin kurzu tańczących w promieniach wpadającego do pokoju słońca? Mało kto jednak zdaje sobie sprawę z faktu, że kurz zawierać może toksyny pochodzące ze spalania tytoniu oraz produkty spalania z kominka czy pieca zawierające niebezpieczne metale ciężkie. W kurzu znajdują się roztocza, zarodniki pleśni, szkodliwe bakterie, drobiny tworzyw sztucznych, włosy i sierść, włókna mineralne i produkty rozkładu substancji organicznych - ot choćby starej kanapki leżącej w koszu na śmieci. Latem jednym z jego głównych składników są pyłki kwitnących traw i drzew. Nadmiar kurzu jest szczególnie dotkliwy dla ludzi podatnych na alergie oraz dla osób z osłabionymi mechanizmami obronnymi - małych dzieci oraz osób starszych.

REAKCJE ALERGICZNE - począwszy od ataków duszności przypominających ataki astmy, aż do wystąpienia reakcji skóry czy w skrajnych wypadkach omdleń - to reakcje organizmu na jeden z opisanych powyżej lub na połączenie kilku z opisanych powyżej zagrożeń będących efektem zaniedbania problematyki skutecznej wentylacji. Brak dopływu świeżego powietrza oraz silne nagromadzenie różnego typu zanieczyszczeń w pomieszczeniach to jeden z najważniejszych czynników wywołujący lub bardzo wzmacniający przeróżne reakcje alergiczne.

Brak skutecznej wentylacji to nie tylko drastyczne obniżenie komfortu mieszkania w domu. Zbywanie machnięciem ręką tego problemu czy zakładanie, że jeśli wentylacja nie zadziała to "w najgorszym wypadku otworzę okno" jest postępowaniem nie tyle lekkomyślnym co wręcz niebezpiecznym. Niestety, wciąż jeszcze spora część inwestorów budowlanych traktuje problematykę skutecznej wentylacji z przymrużeniem oka, uważając problem ten za mało istotny w kategorii całej problematyki budowlanej…

Maciej Kosowski
www.rekuperatory.pl