Nowa ulga

Ogromna większość tych którzy zdecydowali się na podjęcie trudu inwestowana we własny dach nad głową starała się załapać na starą ulgę przed 1 stycznia 2002 r. Ci dokonywali już odliczeń w zeznaniu czy zeznaniach podatkowych. Choćby z tej racji musieli poznać jej podstawowe zasady. Dlatego nie ma się już co nad nimi rozwodzić. Warto natomiast więcej uwagi poświęcić przede wszystkim nowej uldze na spłatę odsetek od kredytów mieszkaniowych .

Obowiązuje od 1 stycznia 2002 r. a normuje ją nowy art. 26b updf wprowadzony przez nowelizację z 21 listopada 2001 r. Prawo do tej ulgi mają także opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Ciekawym podstawy prawnej gwarantującej tę możliwość ryczałtowcom polecić trzeba przede wszystkim lekturę art. 2 noweli z 21 listopada 2001 r. Tak jak ze wszystkich dotychczasowych odliczeń podatkowych nie można z niej korzystać jeśli uzyska się tylko dochody opodatkowane kartą podatkową albo w sposób zryczałtowany (poza ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych) tj. np. z dywidendy odsetek czy zwolnione z podatku. Obwarowano ją licznymi zastrzeżeniami ograniczającymi krąg uprawnionych podatników.

Nowa ulga nie obejmuje spłaty samego kredytu czy pożyczki zaciągniętych na cele mieszkaniowe (samego kapitału). Dotyczy tylko odsetek od nich. Jest ona limitowana i - jak w odniesieniu do wszystkich ulg mieszkaniowych - obejmuje obojga małżonków. Jeśli będą składać odrębne zeznania z odliczeń - wedle wyboru - może korzystać jedno z nich albo oboje w dowolnie ustalonych proporcjach.

Ulga polega na odliczeniu od podstawy obliczenia podatku odsetek od tego kredytu (pożyczki). Podstawa obliczenia podatku zaś to dochód pomniejszony o przysługujące odliczenia - przede wszystkim składek na ubezpieczenia społeczne: emerytalne rentowe i chorobowe darowizn na szlachetne cele czy wydatków na cele rehabilitacyjne.

Kredyty i pożyczki zaciągnięte po 1 stycznia 2002 r.

Nową ulgą objęto tylko odsetki od kredytów (pożyczek) udzielonych po 1 stycznia 2002 r. przez banki inne instytucje działające na podstawie prawa bankowego i przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Nie obejmuje pożyczek udzielonych np. z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Dotyczy ona odsetek zapłaconych od 1 stycznia 2002 r. Nie ma żadnego ograniczenia czasowego gdy chodzi o okres spłat kredytu (pożyczki) i odsetek od niego. Jeśli ktoś będzie je spłacał przez 20 lat to również odliczeń może dokonywać przez 20 lat.

Obowiązuje jednak bardzo istotny górny limit odliczeń (art. 26b ust. 4 pkt 2 updf). Podstawę obliczenia podatku wolno pomniejszyć tylko o odsetki od tej części kredytu która odpowiada górnemu limitowi wydatków objętych dużą ulgą budowlaną (w 2002 r. - 189.000 zł). Limit ten będzie się zwiększał corocznie zgodnie ze stosowanymi dotychczas zasadami jego waloryzacji. Jednak podatnik może odliczać tylko tę część odsetek która przypada od kwoty pożyczki równej limitowi obowiązującemu w roku zakończenia inwestycji. A zatem odsetki od części kredytu przewyższającego tę kwotę nie są objęte ulgą. Dla poszczególnych inwestorów przez kolejne lata obowiązywania tej ulgi górny limit odliczeń będą wyznaczały odsetki przypadające od kwoty kredytu stanowiącego iloczyn 70 mkw. powierzchni użytkowej i wskaźnika przeliczeniowego 1 mkw. powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego ustalonego do celów obliczania premii gwarancyjnej od wkładów na oszczędnościowych książeczkach mieszkaniowych za III kwartał roku poprzedzającego rok podatkowy w którym zaciągnęli ten kredyt. Tak więc ktoś kto kupi mieszkanie od developera czyli zakończy inwestycję w 2002 r. gdy limit dużej ulgi budowlanej wynosi 189.000 zł to bez względu na wysokość zaciągniętego kredytu w zeznaniach za ten rok i lata kolejne może odliczyć od niej tylko odsetki przypadające od części kredytu równej 189.000 zł. Oczywiście jeśli kredyt był niższy niż 189 tys. zł problem ten nie występuje. Zawsze wolno - do wysokości tego limitu - odliczyć tylko odsetki faktycznie zapłacone.

Tylko na nowe inwestycje

Prawo do odliczeń odsetek daje tylko zaciągnięcie kredytu (pożyczki) na inwestycje ściśle określone. Cel powinien być wskazany w umowie o kredyt czy pożyczkę. Są to - mówiąc ogólnie - inwestycje objęte do końca 2001 r. dużą ulgą budowlaną:

• budowa budynku mieszkalnego
• wniesienie wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej na nabycie prawa do nowo budowanego budynku mieszkalnego albo mieszkania w takim budynku
• zakup nowo budowanego domu albo mieszkania w takim domu od gminy albo developera
• nadbudowa lub rozbudowa budynku na cele mieszkalne lub przebudowa (przystosowanie) budynku niemieszkalnego jego części lub pomieszczenia na cele mieszkalne jeśli w wyniku tych inwestycji powstanie samodzielne mieszkanie spełniające wymagania określone w przepisach prawa budowlanego.

Nie ma więc np. odliczenia odsetek od kredytu zaciągniętego na kupno działki budowlanej zwykłą rozbudowę polegającą na powiększeniu domu wykończenie nowego mieszkania a także - oczywiście - na kupno na rynku wtórnym.

Budynek czy mieszkanie w związku z którym wzięto kredyt musi być wzniesione na terytorium RP i na terenie przeznaczonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na budownictwo mieszkaniowe a w razie braku takiego planu - na terenie określonym w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wydanej zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Co ważne inwestycję trzeba zakończyć przed upływem 3 lat licząc od końca roku kalendarzowego w którym uzyskało się pozwolenie na budowę (w rozumieniu prawa budowlanego) ale nie wcześniej niż w 2002 r. Jej zakończenie ma być potwierdzone - jak wymaga prawo budowlane - pozwoleniem na użytkowanie budynku lub zawiadomieniem o zakończeniu budowy.

W razie zainwestowania w spółdzielcze mieszkanie lokatorskie konieczne jest dla skorzystania z odliczeń przedstawienie umowy o ustanowienie prawa do takiego lokum a w razie zainwestowania w mieszkanie będące odrębną nieruchomością lub dom na własność budowany przez spółdzielnię - przedstawienie stosownej umowy w wypadku zaś kupna domu albo mieszkania od gminy lub developera - aktu notarialnego potwierdzającego uzyskanie prawa własności.

Z ulgi tej można zatem skorzystać nie wcześniej niż po zakończeniu inwestycji a na jej zakończenie podatnik ma tylko 3 lata. Do jej rozliczenia przewidziano osobny druk o symbolu PIT-2K z objaśnieniami dotyczącymi sposobu jego wypełnienia. Znajduje się on w rozporządzeniu ministra finansów z 31 grudnia 2001 r. w sprawie wzoru oświadczenia o wysokości wydatków związanych z inwestycją służącą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych (Dz. U. z 2002 r. nr 4 poz. 40).

A oto kolejne warunki odliczenia:

• odsetki muszą być faktycznie zapłacone
• ich wysokość i termin zapłaty udokumentowane dowodem wystawionym przez bank lub kasę
• nie były zaliczone do kosztów uzyskania przychodów zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie ani odliczone od przychodów opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

W pierwszym zeznaniu składanym po terminowym zakończeniu inwestycji można odliczyć jednorazowo od dochodu wszystkie odsetki zapłacone po zaciągnięciu kredytu aż do końca roku który obejmuje to zeznanie.

Z preferencji można korzystać raz.

Mimo spełnienia wskazanych wyżej warunków są liczne sytuacje wyłączające prawo do nowej ulgi. Przede wszystkim nie przysługuje gdy podatnik albo jego małżonek korzystał w przeszłości lub korzysta z ulg mieszkaniowych: na nabycie działki budowlanej na cele objęte dużą ulgą budowlaną (budowa wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni kupno mieszkania od developera rozbudowa itd.) a także - co może w praktyce okazać się dla wielu ważne - na oszczędzanie w kasie mieszkaniowej.

Nie można odliczać od podstawy opodatkowania odsetek od licznych kredytów preferencyjnych:

• udzielanych ze środków Krajowego Funduszu Mieszkaniowego towarzystwom budownictwa społecznego oraz spółdzielniom mieszkaniowym na budowę mieszkań na wynajem i na mieszkania spółdzielcze lokatorskie na podstawie ustawy z 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. nr 98 poz. 1070 ze zm.)
• udzielanych przez kasy mieszkaniowe na zasadach wskazanych w ww. ustawie
• udzielanych przez kasy oszczędnościowo-budowlane na zasadach określonych w ustawie z 5 czerwca 1997 r. o kasach oszczędnościowo-budowlanych i wspieraniu przez państwo oszczędzania na cele mieszkaniowe (Dz. U. nr 85 poz. 538)
• udzielanych na zasadach określonych w ustawie z 8 lipca 1999 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na usuwanie skutków powodzi (Dz. U. nr 62 poz. 690 ze zm.)
• od kredytów objętych wykupem odsetek ze środków budżetu państwa na zasadach określonych w ustawie z 17 lipca 1997 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych i refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych (Dz. U. nr 80 poz. 508).

Nie podlegają odliczeniu także odsetki od kredytu wykorzystanego na nabycie gruntu lub prawa wieczystego użytkowania w związku z wymienionymi wyżej inwestycjami których sfinansowanie kredytem uprawnia do korzystania z nowej ulgi czyli do odliczenia od podstawy opodatkowania odsetek od nich. Jeśli zaciągnięty kredyt będzie wykorzystany zarówno na te inwestycje jak i na nabycie w związku z nimi praw do gruntu (np. odpowiedniej ułamkowej części własności gruntu na którym będzie czy został wzniesiony dom z mieszkaniem) to odliczenie nie obejmie odsetek od części kredytu ustalonej w takiej proporcji w jakiej pozostają wydatki na nabycie gruntu czy prawa użytkowania wieczystego w łącznych wydatkach na daną inwestycję.

Przepisy o nowej uldze nie przewidują przechodzenia odliczeń nie mających pokrycia w podstawie obliczenia podatku na lata następne co było zasadą w dotychczasowych przepisach odnoszących się do ulg mieszkaniowych.

Źródło: Rzeczpospolita