Barometr zdrowych domów 2018

Potrzeba współpracy i determinacji w działaniach na rzecz poprawy stanu polskiego budownictwa mieszkaniowego – wnioski z raportu Grupy VELUX.

Jak wynika z najnowszego raportu „Barometr zdrowych domów 2018” - 75% ludności Europy i 60% ludności Polski mieszka w miastach oraz na przedmieściach, i procent ten będzie rósł. Tymczasem 65% europejskich i 58% polskich zasobów budowlanych to budynki starsze niż 40 lat. Renowacja tych budynków jest konieczna do poprawy ich efektywności energetycznej, i tym samym jakości powietrza, która w Polsce jestnajwiększym wyzwaniem, szczególnie dla najbardziej zaludnionych miejsc. Jest to niezbędne dla zdrowia mieszkańców oraz jakości ich życia. Raport pokazuje również potrzebę szerokiej współpracy i determinacji we wdrażaniu programów wsparcia, jak np. rządowy program „Czyste powietrze”, które mogą zmienić tę sytuację.

„Barometr zdrowych domów 2018” to czwarta edycja ogólnoeuropejskiego badania przeprowadzonego z inicjatywy Grupy VELUX, które jest poświęcone europejskim, w tym również polskim, domom i budynkom, gdzie na co dzień spędzamy prawie 90% czasu. Raport opiera się na analizach danych przeprowadzonych przez partnerów merytorycznych Ecofys i Fraunhofer IBP. Został również wzbogacony o wypowiedzi polskich ekspertów, które pogłębiają wybrane zagadnienia tzn.: Artura Sobonia – Sekretarza Stanu Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju, Kamila Wyszkowskiego – Representative/President of the Board Global Compact Network Poland, Magdaleny Ruszkowskiej- Cieślak – Prezesa Zarządu Fundacji Habitat for Humanity Poland oraz Moniki Kupskiej-Kupis – Architekta z firmy VELUXPolska.

„Tegoroczna edycja raportu nawiązuje do 11 Celu Zrównoważonego Rozwoju ONZ, który skupia się na zrównoważonych miastach i społecznościach. Raport ukazuje znaczenie poprawy jakości i energooszczędności budownictwa mieszkaniowego dla osiągnięcia tego celu. W Polsce ważnym aspektem, a wręcz priorytetem, stały się działania na rzecz poprawy jakości powietrza. Olbrzymie znaczenie ma w tym procesie kompleksowa termomodernizacja budynków, a nie tylko sama wymiana źródła ciepła. Oprócz diagnozy sytuacji, w raporcie zawarte zostały rekomendacje dotyczące pokonywania szeregu barier, jak również ważne inicjatywy na rzecz poprawy sytuacji, jak proponowany przez rząd program „Czyste powietrze”– mówi Jacek Siwiński, Prezes VELUX Polska.
"Decydenci polityczni, samorządy, przemysł i osoby prywatne mają do odegrania określoną rolę i każda z nich jest bardzo ważna. Mam nadzieję, że niniejszy raport dostarczy wiedzy, a także inspiracji do skutecznego działania i współpracy na rzecz naszego wspólnego celu, jakim jest zdrowe życie Polaków w zdrowych budynkach” –dodaje.

„Wspieranie termomodernizacji budynków to jedno z kluczowych zadań, przed którymi stoi rząd, gdyż jest ono mocno związane przede wszystkim ze zdrowiem i jakością życia obywateli. Złej jakości, nieefektywne energetycznie budynki wiążą się z olbrzymimi kosztami, nie tylko finansowymi, które ponosi całe społeczeństwo. Dlatego zdecydowaliśmy się na wprowadzenie programu „Czyste Powietrze”, który jest atrakcyjną finansowo propozycją wsparcia zwiększenia efektywności energetycznej budynków istniejących i tych, które są w budowie. Program jest wieloletni, co zachęca do dobrego przygotowania, zaplanowania i przeprowadzenia kompleksowej termomodernizacji. Ważnym założeniem było usunięcie bariery ekonomicznej, bo problemy z efektywnością energetyczną i ubóstwem energetycznym często idą w parze” – komentuje Artur Soboń, Sekretarz Stanu Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju.

Kosztowne budynki o złej jakości

Jak czytamy w raporcie „Barometr zdrowych domów 2018” – zgodnie z ostatnim sprawozdaniem obejmującym całą Unię Europejską, budynki mieszkalne złej jakości kosztują gospodarki EU prawie 194 mld EUR rocznie – w postaci kosztów bezpośrednich związanych z opieką zdrowotną i powiązanymi usługami medycznymi i socjalnymi – oraz kosztów pośrednich, takich jak utrata produktywności i jakość życia. W sprawozdaniu szacuje się, że podniesienie standardu mieszkalnictwa do akceptowalnego poziomu w całej Europie kosztowałoby około 295 mld EUR. Oznacza to, że inwestycja mogłaby zostać spłacona w ciągu 18 miesięcy, dzięki  oszczędnościom w opiece zdrowotnej  i lepszym wynikom społecznym, takim jak zwiększona wydajność i trwałość.

Stała migracje do miast i przedmieść – ważny trend wymagający działań

Raport wskazuje na ważne dane dotyczące urbanizacji. Obecnie 75% ludności Europy i 60% ludności Polski mieszka w miastach oraz na przedmieściach, i jak pokazują analizy, procent ten będzie rósł. Co istotne, w „Barometrze zdrowych domów 2018” został pokazany trend, jakim jest dynamiczny rozwój przedmieść. W latach 1961-2011 wzrost liczby ludności na przedmieściach Europy wyniósł 54% i był zdecydowanie większy niż w przypadku ludności miejskiej. W tym samym okresie, w Polsce, wzrost liczby ludności na przedmieściach wyniósł 22%, ponieważ Polska odnotowywała wyższy poziom rozwoju miast w stosunku do Europy.

Dynamiczny rozwój obszarów podmiejskich jest zatem, faktem, którego nie można pominąć w dyskusji i planach związanych z tworzeniem zrównoważonych miast, gdzie olbrzymią rolę odgrywa stan budynków mieszkalnych i ich wpływ na zdrowie i jakość życia mieszkańców.

Poprawa jakości powietrza – największym wyzwaniem miast i przedmieść w Polsce

Jak czytamy w raporcie, istnieje wiele wyzwań, którym musimy sprostać, by miasta tworzyły zdrową przestrzeń do życia i rozwoju ludzi, i jednocześnie były przyjazne dla środowiska. W Polsce na plan pierwszy wysuwa się problem jakości powietrza, gdzie z powodu zanieczyszczeń powietrza corocznie umiera ok. 44 tysiące osób.

Jak zauważa Kamil Wyszkowski, Representative/President of the Board Global Compact Network Poland–„Sytuacja w naszym kraju jest alarmująca, dlatego tak ważne jest wdrożenie w życie przyjętych przez rząd założeń walki z zanieczyszczonym powietrzem i realizacja programu „Czyste powietrze”. Cieszę się, że jego założenia pokrywają się z celami prowadzonego przez Global Compact Network Poland programu Zrównoważone miasta”.

Założenia i rekomendacje zawarte w programie „Zrównoważone miasta” pokazują, że w celu poprawy sytuacji w polskich miastach ważna jest koncentracja działań na takich obszarach, jak – monitoring i jakość powietrza, zrównoważony transport, zrównoważone budownictwo oraz technologie grzewcze.

Ciemne domy są najbardziej szkodliwe – szczególnie jednorodzinne

Z analiz przedstawionych w raporcie wynika, że 65% europejskich i 58% polskich zasobów budowlanych to budynki starsze niż 40 lat, wymagające renowacji. Ponadto, okazuje się, że najbardziej szkodliwym z punktu widzenia zdrowia jest posiadanie niedoświetlonego domu. Polacy mieszkający w ciemnych domach jednorodzinnych niemal dwa razy częściej zgłaszają zły stan zdrowia. Jak wynika z raportu – szkodliwe dla zdrowia są również budynki zbyt wilgotne, przegrzane i zbyt zimne. Można temu zapobiec. Kluczowe jest zastosowanie odpowiednich materiałów budowlanych.

„W myśleniu o zdrowych domach trzeba koniecznie wziąć pod uwagę wysokiej jakości materiały budowlane. To od nich bowiem w dużym stopniu zależy to czy budynki nie będą emitowały szkodliwych związków, zostanie zagwarantowana odpowiednia wilgotność, nie będą rozwijały się szkodliwe dla zdrowia grzyby i pleśnie, czy też zostanie zachowany odpowiedni komfort cieplny oraz izolacja przed hałasem”–mówi Robert Janiak, Product Manager H+H Polska.
„Barometr zdrowych domów 2018” zwraca również uwagę na to, że domy jednorodzinne w złym stanie i o niskiej jakości mogą mieć bardziej negatywny wpływ na zdrowie niż domy wielorodzinne, gdyż jest w nich więcej elementów na jedno mieszkanie (dach, okna, ściany), w których często występują specyficzne braki.

Co także istotne, stare, o niskiej jakości budynki, mają taki sam negatywny wpływ na zdrowie mieszkańców bez względu na dostępne dochody. Osoby należące do 1/4 populacji o najwyższych dochodach i mające nieszczelny dach, z pewnością będą zgłaszały zachorowania w taki sam sposób, jak osoby należące do1/4 populacji o najniższych dochodach.

Pokonywanie barier i zwiększanie tempa renowacji

Jak czytamy w raporcie, tempo renowacji zarówno w Europie, jak i Polsce, zależy w dużym stopniu od usunięcia różnych barier, jak: niedostateczny dostęp do zrozumiałych informacji na temat korzyści w zakresie efektywności i komfortu wynikających z renowacji; brak odpowiedniej zachęty; wiedzy o opłacalności inwestycji, wysokie koszty transakcyjne dla małych projektów czy ograniczony dostęp do kapitału.

W Polsce, w szczególności, trzeba stawić czoła barierom finansowym, gdyż jak wynika z raportu Polacy w stosunku do Europejczyków nie dysponują dużym kapitałem, który mogliby przeznaczyć na remont. Od 2018 roku jednym z kluczowych działań wspierających pokonywanie bariery finansowej jest rządowy program „Czyste powietrze”.

Mieszkania socjalne – solidna inwestycja

„Barometr zdrowych domów 2018” zwraca również uwagę na potrzebę inwestycji w mieszkania socjalne. Osoby osiągające niższe dochody częściej są lokatorami niż właścicielami domów, albo mieszkają w lokalach socjalnych lub komunalnych. Przeprowadzenie renowacji w tym sektorze mieszkań jest korzystne dla lokatorów i społeczeństwa. Warto przy tym zauważyć, że lokale komunalne stanowią w Polsce ok. 7% zasobu mieszkaniowego. Najczęściej są to budynki ponad czterdziestoletnie, często przedwojenne, o złym stanie technicznym, wymagające remontów, dużo starsze niż te, które są własnością prywatną.

Jednocześnie, skala zadłużeń mieszkań komunalnych w Polsce jest alarmująca. Prawie 50% mieszkań w zasobie komunalnym jest zadłużonych. Najwięcej takich mieszkań jest w województwach śląskim i dolnośląskim, zaś najmniej w województwach na ścianie wschodniej oraz w świętokrzyskim i opolskim.

„Brak dbałości o obniżenie kosztów eksploatacji mieszkań komunalnych, co przekłada się na rachunki za ogrzewanie, często elektryczne, są przyczyną popadania w spiralę zadłużenia wielu polskich rodzin. Pytanie – czy kupić syrop na kaszel dla dzieci czy włączyć ogrzewanie w sezonie grzewczym to realny dylemat ekonomiczny, przed którym staje wiele polskich, najuboższych rodzin” – mówi Magdalena Ruszkowska-Cieślak, Prezes Zarządu Fundacji Habitat for Humanity Poland.

Zdrowe biuro – zysk dla przedsiębiorstw

W tej edycji „Barometr zdrowych domów” po raz pierwszy analizuje również sytuacje w biurach, gdzie niektóre grupy zawodowe spędzają wiele godzin dziennie. Jak czytamy w raporcie, aż 47 proc. pracowników, twierdzi, że w ogóle nie ma światła naturalnego w środowisku pracy. Tymczasem badania pokazują, że warunki pracy potrafią podnieść wydajność zatrudnionych nawet o 20 proc. i to rozwiązanie jest w zasięgu ręki. Warto zatem, aby pracodawcy dbali o odpowiednie doświetlenie miejsc pracy, które zwiększa wydajność pracy, jak również przywiązanie ludzi do firmy, bo coraz bardziej zwracają oni uwagę na środowisko pracy.

„Barometr zdrowych domów 2018” został włączony w program Global Compact Poland „SDG 11 Zrównoważone miasta”, który będzie kontynuowany w 2019 roku.

Raport w wersji elektronicznej dostępny na stronie www.velux.pl/zdrowedomy

Źródło: Velux

Zobacz również: