Stan zerowy to prace, które należy wykonać przed rozpoczęciem budowy domu, czyli: wyrównanie działki, wykopanie fundamentów, zalanie fundamentów, wykonanie instalacji wodno-kanalizacyjnej w fundamentach, drenaż i prace izolacyjne.

Prace geodezyjne

Przed rozpoczęciem budowy podstawową czynnością, którą trzeba wykonać, jest wytyczenie budynku na działce. Wynajęty do tego celu geodeta powinien mieć odpowiednie uprawnienia, a prace przez niego wykonane są pierwszą czynnością, która odnotowuje się w dzienniku budowy. Zadaniem geodety jest wytyczenie zarysu budynku w terenie zgodnie z projektem, planem zagospodarowania terenu oraz usytuowanie bryły uwzględniające strony świata. Specjalista, wbijając w odpowiednie miejsca w gruncie paliki, wytyczy linię zabudowy i obrys fundamentu oraz wyznaczy trasy przyłączy sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Do obowiązków geodety należy także wyznaczenie punktu wysokościowego albo punktu niwelacyjnego, tzw. repera, który odpowiada poziomowi „zero” domu.  Najczęściej za taki punkt przyjmuje się jakiś stały element w najbliższym otoczeniu działki.

Prace fundamentowe

Fundamenty stanowią podstawę budynku, są najbardziej narażone na szkodliwe działanie wilgoci, wód gruntowych oraz wpływ zamarzającego i odmarzającego podłoża. Z tego względu tak ważne jest ich solidne i precyzyjne wykonanie, które zagwarantuje trwałe i stabilne posadowienie budynku.

Drenaż

Przed przystąpieniem do prac budowlanych dobrze jest skorzystać z usług geologa lub geotechnika i wykonać badanie geotechniczne, którego wynik określi czy wody gruntowe stanowią zagrożenie dla konstrukcji naszego przyszłego domu i czy potrzebne jest wykonanie drenażu, który odprowadzi nadmiar wody. Wodę z drenażu można odprowadzać do rowu melioracyjnego, kanalizacji deszczowej, jeziora lub rzeki. Stosuje się także studnie chłonne lub system przeznaczony do gromadzenia i rozsączania wody. Wody z drenażu nie wolno odprowadzać do kanalizacji bytowo-gospodarczej.

Rodzaje drenażu:

• Drenaż opaskowy (zewnętrzny)  – to system perforowanych rur i studzienek drenarskich, które układane są wokół ław fundamentowych. Ich zadaniem jest odbiór nadmiaru wody i odprowadzenie go w bezpieczne miejsce. Rury, wykonane z tworzyw sztucznych, obsypuje się żwirem, a następnie otacza włókniną filtracyjną.
  
• Drenaż wewnętrzny – stosuje się go wówczas, gdy nie ma możliwości zamontowania drenażu zewnętrznego (np. w zabudowie szeregowej). Rury montowane są wewnątrz budynku, w piwnicy.
  
• Drenaż francuski – najprostszy w zamontowaniu, gdyż obchodzi się bez użycia rur drenarskich i studzienek kontrolnych. W tym przypadku używa się zasypki żwirowej zawiniętej w geowłókninę.

Zdjęcie humusu

Przed wykonaniem wykopu pod fundament trzeba z wcześniej wytyczonego obszaru usunąć humus, czyli warstwę ziemi roślinnej o grubość ok. 20-30 cm oraz zabezpieczyć drzewa rosnące na działce przed uszkodzeniem ich podczas prac budowlanych. Zdjęcie humusu najczęściej wykonuje się mechanicznie. Ziemię warto składować na terenie działki (w pryzmach o wysokości nie większej niż 1,5 m), przyda się ona do późniejszego wyrównania i zagospodarowania terenu (np. pod ogród).

Wyznaczenie linii wykopu pod fundament

Podczas trwania robót fundamentowych usuwa się paliki wcześniej wyznaczające zarys domu i zastępuje się je ławami sznurowymi, umieszczonymi 0,5-2,0 m poza obrysem przyszłego wykopu. Do palików przybija się poziomo deski między którymi rozciąga się sznur. Trzeba uważać, żeby podczas wykonywania prac ziemnych nie doszło do przesunięcia ław sznurowych, ponieważ trzeba by było ponownie wyznaczać obrys budynku. Jeżeli fundamentem będą ławy, wtedy wykop pod budynek wykonuje się szerzej niż wynikałoby to z obrysu budynku wyznaczonego przez ławy sznurowe.  

Fundamenty domu jednorodzinnego

Podstawowym materiałem wykorzystywanym w konstrukcji fundamentów od wielu lat pozostaje żelbeton i beton, zwłaszcza zbrojony, czyli taki, który posiada specjalne wzmocnienie z prętów lub drutów stalowych. Rzadziej zdarzają się fundamenty, których budulcem jest stal, kamień, cegła i drewno. W budownictwie jednorodzinnym wykorzystuje się wylewane (czasem prefabrykowane) fundamenty betonowe lub żelbetowe. Fundamenty domów niepodpiwniczonych powinny być posadowione głębiej, niż poziom przemarzania gruntu. W Polsce jest kilka stref, dla których ustalono różne poziomy przemarzania – od 0,8 m do 1,4 m. W przypadku domu podpiwniczonego zagłębienie fundamentów określa wysokość piwnicy. Konstrukcja fundamentów i materiały użyte do ich wykonania muszą być odpowiednio dobrane do nośności gruntu. W związku z tym dobrze jest wykonać badania geotechniczne podłoża, na którym ma stanąć dom – dobra nośność gruntu to przynajmniej 150 kPa. Nie jest to konieczne, o ile w pobliżu stoją już domy i możemy skorzystać z wiedzy przyszłych sąsiadów. Jeśli nośność terenu jest bardzo słaba, można stosować fundamenty posadowione pośrednio na palach lub studniach.

Rodzaje fundamentów:

• Ławy fundamentowe
  

Wykonuje się je z betonu (z reguły zbrojonego). Wylewane są w odpowiednich wykopach bezpośrednio w gruncie (wykop na wymiar ławy) lub w deskowaniu na wysokości 30-40 cm (wykop jest szerszy o 20-30 cm na deskowanie). Grubość ław zbrojonych może wynosić 30-40 cm, natomiast szerokość jest obliczana pod kątem obciążeń konstrukcyjnych budynku – z reguły wynosi 60-80 cm. Ława niezbrojona powinna być zdecydowanie grubsza i szersza.

• Płyty fundamentowe
  

Mało popularny w Polsce sposób fundamentowania, przeznaczony głównie do domów niepodpiwniczonych, Niemal bezpośrednio na gruncie układa się płytę żelbetową, pogrubianą w miejscach oparcia ścian. Z płyt fundamentowych korzysta się najczęściej wtedy, gdy grunt jest niepewny lub ma bardzo słabą nośność.

• Stopy fundamentowe
  

Stosowane są najczęściej pod słupami i kominami. Majką kształt prostopadłościanu o podstawie kwadratu lub prostokąta. Mogą być wykonane z betonu lub żelbetonu – w tym przypadku muszą być dodatkowo zbrojone w dolnej części. Wykonuje się je podobnie jak ławy fundamentowe.

Ściany fundamentowe

Ściany fundamentowe, stosowane w domach niepodpiwniczonych, są elementami konstrukcji, na których opiera się cały dom. Łączą ławy fundamentowe ze ścianami parteru, a ich podstawowym zadaniem jest przenoszenie wszystkich obciążeń na fundament. Dlatego materiały do ich budowy powinny być odpowiednio dobrane – wytrzymałe, mrozoodporne i odporne na wilgoć.

Ściany fundamentowe mogą być monolityczne lub murowane. Do budowy ścian monolitycznych stosuje się beton lub żelbeton, których solidność i prostota wykonania powodują, że są najczęściej stosowane w budownictwie jednorodzinnym.

Murowane ściany fundamentowe mają wielowiekową tradycję. Jeszcze niedawno do ich budowy używano cegły lub kamienia, w tej chwili najczęściej stosowanym materiałem są pełne bloczki betonowe, nieco rzadziej beton komórkowy oraz pustaki ceramiczne i betonowe.

Izolacja przeciwwilgociowa i termiczna

Z reguły ściany fundamentowe trzeba ocieplić i zabezpieczyć przed wilgocią. Jedynie w przypadku ścian wykonanych z kamienia lub wodoszczelnego betonu, izolacja przeciwwilgociowa nie jest konieczna. Izolację przeciwwilgociową układa się w trzech miejscach – poziomo na styku z ławami fundamentowymi i ścianami parteru oraz pionowo od zewnątrz na całej powierzchni ścian fundamentowych. Grubość warstwy izolacyjnej zależy od materiału, z którego się ją wykonuje. Stosuje się pianki poliuretanowe, polistyren ekstrudowany, styropian, wełnę mineralną, keramzyt (w postaci sypkiej lub bloczków z keramzytobetonu).

Wylewanie posadzki

Wykonanie posadzki to ostatni element robót fundamentowych. Odpowiednio wykonana podłoga składa się z podkładu, izolacji, warstwy wyrównawczej oraz posadzki wykonanej np. z desek, płytek ceramicznych lub paneli. Jednak to właściwe wykonanie podkładu zapewnia trwałość, wytrzymałość i równą powierzchnię całej podłogi.

Wybór podkładu zależy w dużej mierze od przeznaczenia pomieszczenia, w którym będzie układany. W pomieszczeniach szczególnie narażonych na wilgoć, czyli w łazience i w kuchni najlepiej jest zastosować podkład betonowy lub cementowy.  W garażu i warsztat stosuje się zbrojoną wylewkę betonową lub podkład betonowy zacierany na gładko, zaś masa samopoziomująca będzie odpowiednim wyborem jako podkład pod deski, panele, płytki i wykładziny.

 Rodzaje podkładów:

• Podkład tradycyjny – to inaczej wylewka (zwana potocznie jastrychem lub sztlichtem), wykonywana najczęściej pod podłogi w poszczególnych pomieszczeniach domu, w garażu oraz piwnicy. Najpopularniejsze są wylewki cementowe, anhydrytowe i samopoziomujące.
  
• Podkład suchy– jest wykonywany ze specjalnych płyt gipsowo-włóknowych, gipsowo-kartonowych wzmocnionych włóknem szklanym, płyt cementowych, wiórowych lub desek.
  
• Wylewanie podkładu – odbywa się przez wylewanie odpowiedniej masy na czystą i suchą powierzchnię. Na placu budowy gotowe składniki rozrabia się z wodą w betoniarce lub miksokrecie i wężem podaje na strop. Można także zamówić beton albo gotową płynną zaprawę (masę anhydrytową), wtedy przywieziona zostanie na teren budowy przez specjalny samochód. Temperatura otoczenia i podłoża podczas wylewki powinna wynosić 5-25°C.
  

 Izolacja podkładu

Materiałem najczęściej stosowanym do ochrony podkładu przed wilgocią jest folia polietylenowa lub papa zgrzewana. Izolację termiczną i akustyczną zapewnią natomiast płyty styropianowe lub specjalna wełna mineralna, a grubość warstwy musi być dostosowana do wymagań izolacyjności cieplnej. Termicznie izoluje się podłogę na gruncie oraz nad pomieszczeniami, które są nieogrzewane.

Czytaj również: